General: Home | Google trends | Bhagavada Gita | UK Box office | || Travel: Places to visit | Beaches | Mountains | Waterfalls | Walking trails UK | Hotels | || Literature: Philosophers | Books | || Food: Italian Food | Indian Food | Spanish Food | Cocktails | || History: Chinese history | Indian history | || Education: UK universities | US universities | ||
1. अर्जुनविषादयोग | 2. सांख्ययोग | 3. कर्मयोग | 4. ज्ञानकर्मसंन्यासयोग | 5. कर्मसंन्यासयोग | 6. ध्यानयोग | 7. ज्ञानविज्ञानयोग | 8. अक्षरब्रह्मयोग | 9. राजविद्याराजगुह्ययोग | 10. विभूतियोग | 11. विश्वरूपदर्शनयोग | 12. भक्तियोग | 13. क्षेत्र-क्षेत्रज्ञविभागयोग | 14. गुणत्रयविभागयोग | 15. पुरुषोत्तमयोग | 16. दैवासुरसम्पद्विभागयोग | 17. श्रद्धात्रयविभागयोग | 18. मोक्षसंन्यासयोग |

4. ज्ञानकर्मसंन्यासयोग (Jnana Karma Sanyasa Yoga)

Chapter 4, Verse 1 | Chapter 4, Verse 2 | Chapter 4, Verse 3 | Chapter 4, Verse 4 | Chapter 4, Verse 5 | Chapter 4, Verse 6 | Chapter 4, Verse 7 | Chapter 4, Verse 8 | Chapter 4, Verse 9 | Chapter 4, Verse 10 | Chapter 4, Verse 11 | Chapter 4, Verse 12 | Chapter 4, Verse 13 | Chapter 4, Verse 14 | Chapter 4, Verse 15 | Chapter 4, Verse 16 | Chapter 4, Verse 17 | Chapter 4, Verse 18 | Chapter 4, Verse 19 | Chapter 4, Verse 20 | Chapter 4, Verse 21 | Chapter 4, Verse 22 | Chapter 4, Verse 23 | Chapter 4, Verse 24 | Chapter 4, Verse 25 | Chapter 4, Verse 26 | Chapter 4, Verse 27 | Chapter 4, Verse 28 | Chapter 4, Verse 29 | Chapter 4, Verse 30 | Chapter 4, Verse 31 | Chapter 4, Verse 32 | Chapter 4, Verse 33 | Chapter 4, Verse 34 | Chapter 4, Verse 35 | Chapter 4, Verse 36 | Chapter 4, Verse 37 | Chapter 4, Verse 38 | Chapter 4, Verse 39 | Chapter 4, Verse 40 | Chapter 4, Verse 41 | Chapter 4, Verse 42 |

Chapter 4 - ज्ञानकर्मसंन्यासयोग

भगवद गीता का चौथा अध्याय ज्ञानकर्मसंन्यासयोग योग है। इस अध्याय में श्रीकृष्ण कर्मयोग का गुणगान करते हैं अथवा अर्जुन को आत्मा एवं परम सत्य का बोध कराते हैं। वे भौतिक संसार में अपनी उपस्तिथि के पीछे कारण का वर्णन करते हैं। वे बताते हैं कि भले ही वह अनन्त हैं, फिर भी वह इस धरती पर धर्म और शांति को पुन: स्थापित करने के लिए समय समय पर जन्म लेते रहते हैं। उनके जन्म और क्रियाकलाप शाश्वत हैं और सामूहिक दोषों से कभी भी दूषित नहीं होते हैं। वे मनुष्य जो इस सत्य को जानते और समझते हैं, वे संपूर्ण श्रद्धा के साथ उनकी भक्ति करते हैं और अंततः उन्हें प्राप्त करते हैं। उनहे इस दुनिया में फिर से जन्म लेने की जरूरत नहीं है।

The fourth chapter of the Bhagavad Gita is "Jnana Karma Sanyasa Yoga". In this chapter, Krishna glorifies the Karma Yoga and imparts the Transcendental Knowledge (the knowledge of the soul and the Ultimate Truth) to Arjuna. He reveals the reason behind his appearance in this material world. He reveals that even though he is eternal, he reincarnates time after time to re-establish dharma and peace on this Earth. His births and activities are eternal and are never contaminated by material flaws. Those persons who know and understand this Truth engage in his devotion with full faith and eventually attain Him. They do not have to take birth in this world again.


4.ज्ञानकर्मसंन्यासयोग, Verse 1

Verse text

श्री भगवानुवाच इमं विवस्वते योगं प्रोक्तवानहमव्ययम्। विवस्वान् मनवे प्राह मनुरिक्ष्वाकवेऽब्रवीत्।।4.1।।

Continue reading Chapter 4, Verse 1

Top

4.ज्ञानकर्मसंन्यासयोग, Verse 2

Verse text

एवं परम्पराप्राप्तमिमं राजर्षयो विदुः। स कालेनेह महता योगो नष्टः परन्तप।।4.2।।

Continue reading Chapter 4, Verse 2

Top

4.ज्ञानकर्मसंन्यासयोग, Verse 3

Verse text

स एवायं मया तेऽद्य योगः प्रोक्तः पुरातनः। भक्तोऽसि मे सखा चेति रहस्यं ह्येतदुत्तमम्।।4.3।।

Continue reading Chapter 4, Verse 3

Top

4.ज्ञानकर्मसंन्यासयोग, Verse 4

Verse text

अर्जुन उवाच अपरं भवतो जन्म परं जन्म विवस्वतः। कथमेतद्विजानीयां त्वमादौ प्रोक्तवानिति।।4.4।।

Continue reading Chapter 4, Verse 4

Top

4.ज्ञानकर्मसंन्यासयोग, Verse 5

Verse text

श्री भगवानुवाच बहूनि मे व्यतीतानि जन्मानि तव चार्जुन। तान्यहं वेद सर्वाणि न त्वं वेत्थ परन्तप।।4.5।।

Continue reading Chapter 4, Verse 5

Top

4.ज्ञानकर्मसंन्यासयोग, Verse 6

Verse text

अजोऽपि सन्नव्ययात्मा भूतानामीश्वरोऽपि सन्। प्रकृतिं स्वामधिष्ठाय संभवाम्यात्ममायया।।4.6।।

Continue reading Chapter 4, Verse 6

Top

4.ज्ञानकर्मसंन्यासयोग, Verse 7

Verse text

यदा यदा हि धर्मस्य ग्लानिर्भवति भारत। अभ्युत्थानमधर्मस्य तदाऽऽत्मानं सृजाम्यहम्।।4.7।।

Continue reading Chapter 4, Verse 7

Top

4.ज्ञानकर्मसंन्यासयोग, Verse 8

Verse text

परित्राणाय साधूनां विनाशाय च दुष्कृताम्। धर्मसंस्थापनार्थाय संभवामि युगे युगे।।4.8।।

Continue reading Chapter 4, Verse 8

Top

4.ज्ञानकर्मसंन्यासयोग, Verse 9

Verse text

जन्म कर्म च मे दिव्यमेवं यो वेत्ति तत्त्वतः। त्यक्त्वा देहं पुनर्जन्म नैति मामेति सोऽर्जुन।।4.9।।

Continue reading Chapter 4, Verse 9

Top

4.ज्ञानकर्मसंन्यासयोग, Verse 10

Verse text

वीतरागभयक्रोधा मन्मया मामुपाश्रिताः। बहवो ज्ञानतपसा पूता मद्भावमागताः।।4.10।।

Continue reading Chapter 4, Verse 10

Top

4.ज्ञानकर्मसंन्यासयोग, Verse 11

Verse text

ये यथा मां प्रपद्यन्ते तांस्तथैव भजाम्यहम्। मम वर्त्मानुवर्तन्ते मनुष्याः पार्थ सर्वशः।।4.11।।

Continue reading Chapter 4, Verse 11

Top

4.ज्ञानकर्मसंन्यासयोग, Verse 12

Verse text

काङ्क्षन्तः कर्मणां सिद्धिं यजन्त इह देवताः। क्षिप्रं हि मानुषे लोके सिद्धिर्भवति कर्मजा।।4.12।।

Continue reading Chapter 4, Verse 12

Top

4.ज्ञानकर्मसंन्यासयोग, Verse 13

Verse text

चातुर्वर्ण्यं मया सृष्टं गुणकर्मविभागशः। तस्य कर्तारमपि मां विद्ध्यकर्तारमव्ययम्।।4.13।।

Continue reading Chapter 4, Verse 13

Top

4.ज्ञानकर्मसंन्यासयोग, Verse 14

Verse text

न मां कर्माणि लिम्पन्ति न मे कर्मफले स्पृहा। इति मां योऽभिजानाति कर्मभिर्न स बध्यते।।4.14।।

Continue reading Chapter 4, Verse 14

Top

4.ज्ञानकर्मसंन्यासयोग, Verse 15

Verse text

एवं ज्ञात्वा कृतं कर्म पूर्वैरपि मुमुक्षुभिः। कुरु कर्मैव तस्मात्त्वं पूर्वैः पूर्वतरं कृतम्।।4.15।।

Continue reading Chapter 4, Verse 15

Top

4.ज्ञानकर्मसंन्यासयोग, Verse 16

Verse text

किं कर्म किमकर्मेति कवयोऽप्यत्र मोहिताः। तत्ते कर्म प्रवक्ष्यामि यज्ज्ञात्वा मोक्ष्यसेऽशुभात्।।4.16।।

Continue reading Chapter 4, Verse 16

Top

4.ज्ञानकर्मसंन्यासयोग, Verse 17

Verse text

कर्मणो ह्यपि बोद्धव्यं बोद्धव्यं च विकर्मणः। अकर्मणश्च बोद्धव्यं गहना कर्मणो गतिः।।4.17।।

Continue reading Chapter 4, Verse 17

Top

4.ज्ञानकर्मसंन्यासयोग, Verse 18

Verse text

कर्मण्यकर्म यः पश्येदकर्मणि च कर्म यः। स बुद्धिमान् मनुष्येषु स युक्तः कृत्स्नकर्मकृत्।।4.18।।

Continue reading Chapter 4, Verse 18

Top

4.ज्ञानकर्मसंन्यासयोग, Verse 19

Verse text

यस्य सर्वे समारम्भाः कामसङ्कल्पवर्जिताः। ज्ञानाग्निदग्धकर्माणं तमाहुः पण्डितं बुधाः।।4.19।।

Continue reading Chapter 4, Verse 19

Top

4.ज्ञानकर्मसंन्यासयोग, Verse 20

Verse text

त्यक्त्वा कर्मफलासङ्गं नित्यतृप्तो निराश्रयः। कर्मण्यभिप्रवृत्तोऽपि नैव किञ्चित्करोति सः।।4.20।।

Continue reading Chapter 4, Verse 20

Top

4.ज्ञानकर्मसंन्यासयोग, Verse 21

Verse text

निराशीर्यतचित्तात्मा त्यक्तसर्वपरिग्रहः। शारीरं केवलं कर्म कुर्वन्नाप्नोति किल्बिषम्।।4.21।।

Continue reading Chapter 4, Verse 21

Top

4.ज्ञानकर्मसंन्यासयोग, Verse 22

Verse text

यदृच्छालाभसन्तुष्टो द्वन्द्वातीतो विमत्सरः। समः सिद्धावसिद्धौ च कृत्वापि न निबध्यते।।4.22।।

Continue reading Chapter 4, Verse 22

Top

4.ज्ञानकर्मसंन्यासयोग, Verse 23

Verse text

गतसङ्गस्य मुक्तस्य ज्ञानावस्थितचेतसः। यज्ञायाचरतः कर्म समग्रं प्रविलीयते।।4.23।।

Continue reading Chapter 4, Verse 23

Top

4.ज्ञानकर्मसंन्यासयोग, Verse 24

Verse text

ब्रह्मार्पणं ब्रह्महविर्ब्रह्माग्नौ ब्रह्मणा हुतम्। ब्रह्मैव तेन गन्तव्यं ब्रह्मकर्मसमाधिना।।4.24।।

Continue reading Chapter 4, Verse 24

Top

4.ज्ञानकर्मसंन्यासयोग, Verse 25

Verse text

दैवमेवापरे यज्ञं योगिनः पर्युपासते। ब्रह्माग्नावपरे यज्ञं यज्ञेनैवोपजुह्वति।।4.25।।

Continue reading Chapter 4, Verse 25

Top

4.ज्ञानकर्मसंन्यासयोग, Verse 26

Verse text

श्रोत्रादीनीन्द्रियाण्यन्ये संयमाग्निषु जुह्वति। शब्दादीन्विषयानन्य इन्द्रियाग्निषु जुह्वति।।4.26।।

Continue reading Chapter 4, Verse 26

Top

4.ज्ञानकर्मसंन्यासयोग, Verse 27

Verse text

सर्वाणीन्द्रियकर्माणि प्राणकर्माणि चापरे। आत्मसंयमयोगाग्नौ जुह्वति ज्ञानदीपिते।।4.27।।

Continue reading Chapter 4, Verse 27

Top

4.ज्ञानकर्मसंन्यासयोग, Verse 28

Verse text

द्रव्ययज्ञास्तपोयज्ञा योगयज्ञास्तथापरे। स्वाध्यायज्ञानयज्ञाश्च यतयः संशितव्रताः।।4.28।।

Continue reading Chapter 4, Verse 28

Top

4.ज्ञानकर्मसंन्यासयोग, Verse 29

Verse text

अपाने जुह्वति प्राण प्राणेऽपानं तथाऽपरे। प्राणापानगती रुद्ध्वा प्राणायामपरायणाः।।4.29।।

Continue reading Chapter 4, Verse 29

Top

4.ज्ञानकर्मसंन्यासयोग, Verse 30

Verse text

अपरे नियताहाराः प्राणान्प्राणेषु जुह्वति। सर्वेऽप्येते यज्ञविदो यज्ञक्षपितकल्मषाः।।4.30।।

Continue reading Chapter 4, Verse 30

Top

4.ज्ञानकर्मसंन्यासयोग, Verse 31

Verse text

यज्ञशिष्टामृतभुजो यान्ति ब्रह्म सनातनम्। नायं लोकोऽस्त्ययज्ञस्य कुतो़ऽन्यः कुरुसत्तम।।4.31।।

Continue reading Chapter 4, Verse 31

Top

4.ज्ञानकर्मसंन्यासयोग, Verse 32

Verse text

एवं बहुविधा यज्ञा वितता ब्रह्मणो मुखे। कर्मजान्विद्धि तान्सर्वानेवं ज्ञात्वा विमोक्ष्यसे।।4.32।।

Continue reading Chapter 4, Verse 32

Top

4.ज्ञानकर्मसंन्यासयोग, Verse 33

Verse text

श्रेयान्द्रव्यमयाद्यज्ञाज्ज्ञानयज्ञः परन्तप। सर्वं कर्माखिलं पार्थ ज्ञाने परिसमाप्यते।।4.33।।

Continue reading Chapter 4, Verse 33

Top

4.ज्ञानकर्मसंन्यासयोग, Verse 34

Verse text

तद्विद्धि प्रणिपातेन परिप्रश्नेन सेवया। उपदेक्ष्यन्ति ते ज्ञानं ज्ञानिनस्तत्त्वदर्शिनः।।4.34।।

Continue reading Chapter 4, Verse 34

Top

4.ज्ञानकर्मसंन्यासयोग, Verse 35

Verse text

यज्ज्ञात्वा न पुनर्मोहमेवं यास्यसि पाण्डव। येन भूतान्यशेषेण द्रक्ष्यस्यात्मन्यथो मयि।।4.35।।

Continue reading Chapter 4, Verse 35

Top

4.ज्ञानकर्मसंन्यासयोग, Verse 36

Verse text

अपि चेदसि पापेभ्यः सर्वेभ्यः पापकृत्तमः। सर्वं ज्ञानप्लवेनैव वृजिनं सन्तरिष्यसि।।4.36।।

Continue reading Chapter 4, Verse 36

Top

4.ज्ञानकर्मसंन्यासयोग, Verse 37

Verse text

यथैधांसि समिद्धोऽग्निर्भस्मसात्कुरुतेऽर्जुन। ज्ञानाग्निः सर्वकर्माणि भस्मसात्कुरुते तथा।।4.37।।

Continue reading Chapter 4, Verse 37

Top

4.ज्ञानकर्मसंन्यासयोग, Verse 38

Verse text

न हि ज्ञानेन सदृशं पवित्रमिह विद्यते। तत्स्वयं योगसंसिद्धः कालेनात्मनि विन्दति।।4.38।।

Continue reading Chapter 4, Verse 38

Top

4.ज्ञानकर्मसंन्यासयोग, Verse 39

Verse text

श्रद्धावाँल्लभते ज्ञानं तत्परः संयतेन्द्रियः। ज्ञानं लब्ध्वा परां शान्तिमचिरेणाधिगच्छति।।4.39।।

Continue reading Chapter 4, Verse 39

Top

4.ज्ञानकर्मसंन्यासयोग, Verse 40

Verse text

अज्ञश्चाश्रद्दधानश्च संशयात्मा विनश्यति। नायं लोकोऽस्ति न परो न सुखं संशयात्मनः।।4.40।।

Continue reading Chapter 4, Verse 40

Top

4.ज्ञानकर्मसंन्यासयोग, Verse 41

Verse text

योगसंन्यस्तकर्माणं ज्ञानसंछिन्नसंशयम्। आत्मवन्तं न कर्माणि निबध्नन्ति धनञ्जय।।4.41।।

Continue reading Chapter 4, Verse 41

Top

4.ज्ञानकर्मसंन्यासयोग, Verse 42

Verse text

तस्मादज्ञानसंभूतं हृत्स्थं ज्ञानासिनाऽऽत्मनः। छित्त्वैनं संशयं योगमातिष्ठोत्तिष्ठ भारत।।4.42।।

Continue reading Chapter 4, Verse 42

Top


General: Home | Google trends | Bhagavada Gita | UK Box office | || Travel: Places to visit | Beaches | Mountains | Waterfalls | Walking trails UK | Hotels | || Literature: Philosophers | Books | || Food: Italian Food | Indian Food | Spanish Food | Cocktails | || History: Chinese history | Indian history | || Education: UK universities | US universities | ||